Theo nguyên nghĩa, Hoa đăng có nghĩa là đèn hoa. Lễ hội Hoa đăng là lễ hội thắp đèn được trang trí bằng những chiếc đèn hoa. Lễ hội Hoa đăng nhằm múc đích tôn vinh những giá trị tinh thần , giá trị tâm linh và văn hóa của người Việt nam vào những ngày lễ lớn . Đặc biệt là lễ hội đầu năm mới , lễ hội Thượng Nguyên, đốt đèn mừng lễ hội , cầu nguyện quốc thái dân an, cầu âm siêu dương thái. Lễ hội Hoa đăng vừa ấm cúng, thẩm mỹ , giàu truyền thống, vừa mang lại giá trị tâm linh mở đầu cho một năm mới tốt đẹp.
Có thể thầy rõ hơn ý nghĩa ấy về Hoa đăng trong Phật giáo. Một trong những danh hiệu của đức Phật A DI Đà là Vô Lượng Quang. Nghĩa là hào quang của Ngài chiếu khắp mọi nơi, soi rọi đường cho chúng sanh bước ra khỏi vòng sinh tử. Ánh sáng còn tượng trưng cho trí huệ. Ngài dùng trí huệ để giáo hóa chúng sanh, từ trong đêm tối nhờ vào ánh sáng trí huệ mà thoát khỏi vô minh tăm tối, đây là điều có thể giải thích được.
Trong thế giới ngày nay, vấn đề ánh sáng rất cần thiết cho mọi sinh hoạt của con người, cũng như ánh sáng trí huệ đưa con người thoát khỏi u mê. Ngoài ra, trong Phật giáo còn có Phật Dược Sư được gọi là Lưu Ly Quang Như Lai cũng cùng chung một ý nghĩa này. Trong kinh Dược Sư còn dạy cách đốt đèn cúng dường và cầu nguyện. Đèn có thể làm nhỏ như quả cam hoặc to như bánh xe, có thể xếp thành 7 tầng, thắp suốt 49 ngày đêm thành tâm cầu nguyện thì mọi việc được an lành .
Trong Phật giáo còn có lễ Truyền đăng, là truyền cho nhau niềm tin, truyền cho nhau chân lý. Thắp sáng một ngọn đèn và truyền cho nhau. Cầu chúc nhau một tâm niệm yêu thương nhân bản. Hy vọng mỗi ngon đèn trên tay được thắp lên, mỗi người cầu nguyện vào đó nột niệm an lành , một tâm niệm an lạc cho mình và cho mọi người. Mỗi ngọn đèn trên tay là ánh sáng từ bi, xóa hết mọi khổ đau để cùng nhau hướng đến một xã hội dân chủ, công bằng, xây dựng một đất nước phồn vinh, tươi đẹp và một thế giới hòa bình hạnh phúc.
